حجتالاسلام والمسلمین عیسی عیسیزاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در بخش اول یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: سنتهای الهی در قرآن کریم به قوانین و اصول ثابت و پایداری اشاره دارد که خداوند براساس آنها جهان و انسانها را اداره میکند، این سنتها شامل قوانینی در زمینه هدایت و گمراهی، آزمایش و ابتلا و نصرت الهی هستند و درک این سنتها و عمل براساس آنها، برای سعادت انسان و شناخت بهتر خداوند ضروری است.
بخش اول: وعده حتمی خداوند بر نصرت و یاری پیامبران و اهل ایمان
درباره سنت قطعی خداوند بر نصرت حق، پیامبران و اهل ایمان در قرآن آمده است: «اِنّا لَنَنصُرَ رُسُلَنا و الَّذینَ آمنوا فّی الحَیاةِ الدُّنیا و یَوم یَقوم الاَشهاد؛ به یقین ما فرستادگان خود و کسانى را که (به آنها) ایمان آوردهاند یارى مىدهیم، در زندگانى دنیا (به پیروزى در جنگها و به الهامات خیر) و در روزى که گواهان (اعمال از انبیا و معصومان و فرشتگان) به پا مىخیزند (روز قیامت، به یارى در اجراى پاداش و کیفر)».(سوره غافر/آیه ۵۱)
کلمه «این که» در عبارت «اِنّا لَنَنصُرَ» دلالت بر حتمیت دارد، همانگونه که کلمه لام در «بیایید پشتیبانی کنیم» نیز تأکید بر قطعیت است یعنی نصرت ما حتمی و قطعی است و نباید در تحقق این وعده الهی شک کرد، از همینرو در آیه دیگر خلف وعده از سوی خداوند به پیامبرانش منتفی شده است که فرمود: «ف اصطلبلا تسختس اصطبلن اصطبلّ الله ای allehِف احمد و احکام ِhِ رحس اصطبل اته اره allehّ الله تشکیل؛ پس گمان نبر که خداوند وعدهای که به پیامبرانش داده تخلف کند زیرا خداوند قادر و انتقام گیرنده است».(سوره ابراهیم/آیه ۴۷)
علاوهبر این، خلف وعده یا از جهت عدم قدرت و عجز از انجام کاری است یا از جهت احتیاج یا از جهت فراموشی است که این جهات در خداوند سبحان راه ندارد، بنابراین همه این آیات بر حتمی بودن وعدههای الهی تأکید میکند تا آنجا که حتی گمان تخلف این وعدهها نیز صحیح نیست.
بخش دوم: نمونه عینی تحقق سنت الهی در نصرت حق
با بررسی آیات مرتبط با نصرت الهی مشخص میشود که سنت خداوند در موارد گوناگون در حق پیامبران و اهل ایمان تحقق پیدا کرده است، همانند: حضرت نوح (ع): «بنابراین ما او و کسانی را که در پادشاه با او نجات دادیم نجات دادیم؛ ما او و کسانى را که با او در کشتی بودند نجات دادیم.»(سوره شعرا/آیه۱۱۹). حضرت ابراهیم(ع): «ای آتش سرد و صلح؛ اى آتش! بر ابراهیم سرد و سلامت باش.»(سوره انبیاء/ آیه۶۹). حضرت لوط(ع): «وقتی او را نجات دادیم و خانواده اش همه هستند؛ ما او و بستگانش (جز همسرش) را نجات دادیم.»(سوره صافات/آیه ۱۳۴). حضرت یوسف (ع): «دعوت او به Uper Byg-Qainus گفت.؛ و ما این گونه براى یوسف در زمین مکنت قرار دادیم که هر جاى آن را که مىخواهد برگزیند.»(سوره یوسف/آیه ۵۶). حضرت شعیب (ع): «ما ما را نجات دادیم ، و کسانی که با او ایمان داشتند؛ ما شعیب و مؤمنان همراه او را نجات دادیم.»(سوره هود/آیه ۹۴).
حضرت صالح (ع): «ما و کسانی که با او ایمان داشتند نجات دادیم. ما صالح و مؤمنان همراه او را نجات دادیم.»(سوره هود/آیه ۶۶). حضرت هود (ع): «ما و کسانی که با او ایمان داشتند نجات دادیم؛ ما هود و مؤمنان همراه او را نجات دادیم.»(سوره هود/آیه ۵۸). حضرت یونس (ع): «و ما آن را از غم و اندوه نجات دادیم؛ ما یونس را از غم نجات دادیم.»(سوره انبیا/آیه ۸۸). حضرت موسی (ع): «و ما موسی و کسانی را که با او با او نجات داد نجات دادیم؛ ما موسی و کسانی را که با او بودند نجات دادیم.»(سوره شعرا/آیه ۶۵). حضرت عیسی (ع): «من یک کافر و جاودانه شما هستم؛ من تو را مىگیرم و به سوى خود بالا مىبرم»(سوره آل عمران/ آیه ۵۵). حضرت محمد (ص): «ما شما را باز می کنیم؛ همانا ما براى تو پیروزى آشکارى گشودیم.»(سوره فتح/آیه ۱).
اهل ایمان: «و خدا به شما عظیم داده است ، و شما تحقیر می شوید؛ همانا خداوند شما را در جنگ بدر در حالى که ذلیل بودید یارى کرد.»(سوره آل عمران/آیه ۱۲۳). «سپس خداوند سکوت خود را بر روی پیامبر و مؤمنان خود نشان داد؛ خداوند آرامش خود را بر پیامبرش و مؤمنین نازل کرد.»(سوره توبه/آیه ۲۶). «او کسی است که به قلب فرود می آید؛ اوست که آرامش را در دلهاى مؤمنان نازل کرد تا ایمانشان زیاد شود.»(سوره فتح/ آیه ۴).
بخش سوم: انواع نصرت حق در سنت خداوند
براساس آیه کریمه «اِنّا لَنَنصُرَ رُسُلَنا و الَّذینَ آمنوا…»(سوره غافر/آیه ۵۱)، نصرت و امداد خداوند که به صورت مطلق و بدون قید آمده در مورد پیامبران و مؤمنان به صورتهاى مختلف جلوه مىکند که در این بخش به چند نمونه اشاره میشود.
الفت و استواری قلب
ایجاد الفت و استواری در دلها: «و برای پیوند قلب خود ؛ “خدا که به گفته مداوم در زندگی دنیوی اعتقاد دارد. خداوند کسانى را که ایمان آوردهاند به واسطه گفتار استوار (کلمه توحید) در زندگى دنیا و در آخرت پابرجا مىدارد».
اجابت دعا
اجابت دعا: در سوره انبیا درباره دعاى حضرت نوح و یونس و زکریا و ایوب آمده است: «ما به ما پاسخ دادیم» همین که خدا را ندا کردند، دعایشان مستجاب شد. درباره اجابت دعای اهل ایمان نیز آمده است «و کسانی که اعتقاد دارند و صالحان را انجام می دهند.؛ خداوند دعاى کسانى را که اهل ایمان و عمل صالحند مستجاب مىفرماید»(سوره شوری/آیه ۲۶).
دادن معجزه و استدلال
دادن معجزه و استدلال: «ما پیام رسان خود را با علائم فرستادیم؛ همانا ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم.»(سوره حدید/آیه ۲۵).
اعطاى حکومت
اعطاى حکومت: «ما یک پادشاه بزرگ به آنها دادیم؛ همانا ما به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت (نبوت و شریعت و معارف عقلی) دادیم و آنها را حکومتى بزرگ عطا کردیم.»(سوره نساء/آیه ۵۴).
غلبه در جنگ
پیروزی اهل ایمان در جنگ با دشمنان: «خدا چیزهای زیادی به شما داده است.؛ حقّا که خداوند شما را در مواضع زیادى یارى نمود.»(سوره توبه/آیه ۲۵).
دادن آرامش
دادن سکینه و آرامش قلب: «بنابراین خداوند سکوت خود را برای او آشکار کرد و از او با سربازانی که ندیدید حمایت کرد؛ پس خدا سکینه و آرامش خود را بر او (پیامبر) فرود آورد و او را با سپاهیانى که شما آنها را نمىدیدید (در جنگهاى اسلامى) تقویت نمود».(سوره توبه/آیه ۴۰)
هلاکت دشمن
هلاکت دشمن یا انتقام از او: «وقتی از ما پشیمان شدیم ، از آنها اقامت گزیدیم و همه آنها را غوطه ور کردیم.؛ سرانجام از آنها انتقام گرفتیم و آنها را در دریا غرق کردیم»(سوره زخرف/آیه ۵۵).
امدادهاى غیبى
امدادهای غیبی و نزول فرشتگان: «پروردگار شما چگونه سه هزار فرشتگان را که فرود آمده اند به شما ارائه می دهد؛ آنگاه که به مؤمنان مىگفتى: آیا شما را بس نیست که پروردگارتان شما را با سه هزار فرشته فرو فرستاده شده (از آسمان) یارى دهد؟»(سوره آل عمران/آیه ۱۲۴).
ایجاد ترس و وحشت در دل دشمن
“و در قلب آنها ، آنها تهمت زدند ..؛ خداوند در دلهایشان رعب افکند».(سوره حشر/آیه ۲)
نجات از خطرها
نجات از خطرها: «بنابراین ما او و همراهان سفر را نجات دادیم؛ پس او و کشتى نشینان را نجات دادیم»(سوره عنکبوت/آیه ۱۵).
خنثى کردن حیلهها
خنثى کردن حیلهها و خدعهها: «و اینکه خدا توهم کافران است؛ (آرى سرنوشت کفر و ایمان) همین است و نیز این که خداوند هماره سستکننده نیرنگ کافران است.»(سوره انفال/آیه ۱۸).
الهام به مؤمنان
“و پیامبر (صلح و نعمت خداوند بر او)؛ و ما به مادر موسى الهام سرى و سریع کردیم که او را شیر ده، پس اگر بر او ترسیدى (که فرعونیان بر او اطلاع یابند) او را (در میان صندوقى قرار ده و) به دریا بینداز و مترس و محزون مباش، که بىتردید ما او را به سوى تو بازمىگردانیم، و او را از پیامبران مرسل قرار مىدهیم.» مادر موسی که پیغمبر نبود. یک زن با ایمانی بود. دیدی چطور کمکش کردیم؟ به او الهام کردیم بچه اش را شیر بدهد در جعبه در دریا بیاندازد.»(سوره قصص/آیه ۷).
انتهای پیام
